Ga je van wortels en eierdooiers echt beter zien?

Flauwe grap van ouders om hun kind aan de wortels te krijgen: ooit een konijn gezien met een bril op? Is dat weer zo’n advies waar we ten onrechte zijn ingetuind of is er echt voeding die goed is voor onze ogen? Wie de oogaandoening eenmaal heeft, kan niet met extra groenten en eieren genezen – Jogchum Plat, hoogleraar fysiologie Wortels zitten vol bètacaroteen, dat in het lichaam wordt omgezet in vitamine A en die vitamine is inderdaad goed voor het netvlies. Maar na ons vijftigste moet het dieet, als het om de ogen gaat, ook andere voedingsstoffen bevatten. Dat heeft te maken met de gele vlek (de macula), het centrale deel van het netvlies. Die gele vlek bevat pigmenten die het lichaam niet zelf kan maken, maar alleen met voeding binnenkrijgt, zegt Jogchum Plat, hoogleraar fysiologie van de voeding in Maastricht. De pigmenten zitten vooral in eierdooiers, maïs en groene bladgroenten. Ze worden in de darmen opgenomen in het bloed en komen zo in het oog terecht. De pigmenten (luteïne en zeaxanthine) functioneren vermoedelijk als een interne zonnebril, die schadelijk blauw licht filtert, aldus oogheelkundig fysicus Tos Berendschot (universiteit van Maastricht). Ook zouden ze ontstekingen remmen. Zitten er te weinig pigmenten in de gele vlek, dan kan het achterliggende netvlies door jarenlange lichtinval sneller beschadigd raken. Die aandoening heet macula degeneratie. Gevolg: een sterke afname van de gezichtsscherpte. Een derde van de 75-plussers heeft er last van.

Wat gebeurt er als je ouderen voeding geeft met extra luteïne?
Wie de oogaandoening eenmaal heeft, kan niet met extra groenten en eieren genezen, benadrukt Plat. Wel kan de achteruitgang van het zicht worden afgeremd. Plat en Berendschot maakten samen met een bedrijf kippenvoer waar veel luteïne aan werd toegevoegd. De kippen legden daarna eieren waarvan de dooiers waren verrijkt met het pigment. Van de gevriesdroogde dooiers werd een zuiveldrankje gemaakt. Tientallen mensen met beginnende macula degeneratie dronken daarvan dagelijks een glas en na een jaar bevatte de gele vlek in hun ogen meer luteïne. Hun zicht ging minder hard achteruit dan in de controlegroep, die geen verrijkt drankje kreeg. Om steviger bewijs te vergaren, is nu een groot internationaal vervolgonderzoek opgezet.

Ga je van wortels en eierdooiers echt beter zien?
In Rotterdam ging Caroline Klaver, hoogleraar genetica van oogziekten, nog een stap verder: de ziekte kan met voeding niet alleen worden vertraagd, maar ook worden voorkomen, concludeert ze. Zij deed onderzoek bij de deelnemers aan ERGO, een groep Rotterdammers van 45 jaar en ouder die door het Erasmus MC worden gevolgd. De groep die elke dag genoeg groenten en fruit at en twee keer per week vette vis,had na tien jaar de helft minder kans op de oogaandoening. Bij macula degeneratie speelt niet alleen een gebrek aan pigmenten een rol, legt Klaver uit. De ziekte wordt deels veroorzaakt door oxidatieve stress, waarbij agressieve moleculen het netvlies beschadigen. Daarom zijn ook anti-oxidanten van belang omdat die de agressieve stoffen wegvangen. En anti-oxidanten zitten volop in fruit, én groenten. De vis is belangrijk vanwege de gezonde vetzuren en omdat de pigmenten alleen in het bloed terechtkomen als ze in vet worden opgelost. Niet alleen wortels zijn dus gezond voor de ogen, dat geldt voor alle groenten en fruit. Het is een belegen boodschap. Die nauwelijks wordt opgevolgd. Klaver constateerde dat slechts 3,5 procent van de deelnemers uit haar onderzoek gezond genoeg at om de ogen te sparen.

Ellen de Visser

Bron: De Volkskrant, 4 juli 2015.