Slechtziendheid te lijf met stamcellen.

Stamcellen gebruiken om slechtziendheid te bestrijden?

‘Als het bij ratten veilig blijft, kunnen we kijken wanneer de mens aan de beurt is’
Journalist Dirk Waterval stelt vragen bij het eureka-moment van jonge wetenschappers.

Slechtziendheid te lijf met stamcellen.
Maculadegeneratie, wel eens van gehoord? Het is de belangrijkste oorzaak van slechtziendheid bij ouderen – langzaam sterven oogcellen achter in hun oog af en vertroebelt het gezichtsveld.
Een medicijn is er niet, terwijl er naar schatting zo’n 70.000 Nederlanders mee rondlopen.

Expirimenten

Maar gelukkig is daar neurobiologe Anna Bennis (1986) van de UvA, die voor haar promotieonderzoek met stamcellen werkte.
De belofte: daar die afgestorven oogcellen van de patiënt mee vervangen. Stamcellen kunnen tot elke gewenste lichaamscel uitgroeien, toch? Dus gewoon in het oog spuiten en afwachten maar?

“Nee, nee, zo werkt dat niet.
Die stamcellen zomaar inbrengen is gevaarlijk, zeker in een door ziekte aangetast gebied.
Ze zijn onvoorspelbaar, voor je het weet ontwikkelen ze zich tot een tumor.
Maar er zijn meer zaken om rekening mee te houden.
Ten eerste gaan die cellen dood als ze niet naast elkaar liggen. En ze raken elkaar direct kwijt als je ze los zou inspuiten. Daarnaast gaat het om een heel specifiek laagje cellen in het oog dat afgestorven is. Die stamcellen moet je dus tussen de andere laagjes zien te wringen, alsof je een laagje van een stuk spekkoek probeert te vervangen.Daarom heb je een mal nodig, een nep-membraan waar die stamcellen in het lab op groeien. En dat laagje cellen en die membraan schuif je dan achter in het oog. Dat dient dan gelijk als extra versteviging, want door de ziekte zitten er op die plek veel gaten.”

Stamcel programmering

Maar hoe weten die stamcellen dan dat ze juist moeten uitgroeien tot precies die gewenste soort oogcel, en niet tot iets heel anders?
“Dat weten ze van zichzelf niet, ik vorm ze alvast voor in een Petri schaaltje. Stamcellen zijn te sturen in hun groeiproces door ze de juiste voedingstoffen te geven. En ook door fysieke druk zelfs – dat laatste kan door ze in gelatineachtige gel te zetten.
Zo boots je de omgeving na die de stamcellen ervaren in een embryo. Het was mijn taak om het juiste recept aan voedingsmiddelen én de juiste druk te vinden om de stamcellen tot die oogcellen te transformeren.

En nu de mens

Mooi, maar wanneer kan de mens wat met jouw stamceltechniek?
“Op dit moment zijn ze bij de UvA bezig die stamcellen op dat membraan te laten groeien. Als dat lukt worden die getransplanteerd achter in de ogen van ratten. En als dat allemaal veilig blijkt, dan kunnen we kijken wanneer de mens aan de beurt is.”

Dirk Waterval– 19:50, 17 december 2017