Het kan bijzonder lopen in het leven. Dat is de ervaring van Joke en Jan Veldman. Als een jonge onderwijzeres, uit het westen van het land, zich in 1972 niet had aangemeld voor een reis naar Zwitserland en als omstreeks diezelfde tijd een jongeman uit het Groningerland zich niet voor dezelfde reis had ingeschreven, dan waren twee levens totaal anders verlopen. De jonge onderwijzeres was Joke Treebus, geboren in Voorburg, die toen in Hulshorst haar eerste baan had en in Nunspeet een kamer huurde. De jongeman was Jan Veldman, geboren in Ten Post, die in zijn geboorteplaats werkte bij een metaalbedrijf. Joke en Jan leerden elkaar dus kennen op deze reis van de Gereformeerde Reis Vereniging en ze hebben elkaar daarna niet meer uit het oog verloren. Trouwens, de zus van Joke die meeging op dezelfde reis, werd ook verliefd op een reisgenoot. Ook zij zijn nog steeds gelukkig getrouwd.
Jan (72) en Joke (73) zijn inmiddels 49 jaar getrouwd. Hun eerste huis stond in Enumatil, waar Joke toen werkte. Ze trouwden in het gemeentehuis van Leek en in de kerk van Enumatil. In 1974 verhuisden ze naar Drachten. Ze wonen nog steeds in hetzelfde huis. Aanvankelijk zagen ze uit op de weilanden. Inmiddels is er rondom nieuwbouw. De kerk, het winkelcentrum en het park zijn op loopafstand. We wonen hier met plezier en willen hier graag blijven wonen, zo klinkt het als uit één mond. Twee van oorsprong niet-Friezen in een echt Friese omgeving. In de loop van de jaren hebben Jan en Joke drie zonen gekregen. Ze zijn alle drie getrouwd en hebben een gezin. Jan en Joke hebben zeven kleinkinderen.
Joke is sinds voorjaar 2015 lid van de NCB. Ze was al lid van een Oogvereniging. Maar toen ze eens wat opzocht op internet ontdekte ze de NCB. Het christelijke karakter sprak haar aan en samen met Jan ging ze naar een bijeenkomst in Meppel. De vaartocht die op het programma stond was een groot succes. Ze leerden andere mensen met een visuele beperking kennen en het klikte meteen. Joke werd een paar jaar later gevraagd secretaresse te worden van de Afdeling Oost. Daar zag ze erg tegenop. Maar deze taak kan ze uitvoeren met ondersteuning van Klaasje Huisman, want door de visusproblematiek kan ze niet alle administratieve taken uitvoeren. Geweldig, dat het zo in samenwerking wel lukt. Jan is lid geworden in 2019, toen dat door een statutenwijziging mogelijk werd.
Joke was voor haar huwelijk werkzaam in het onderwijs. In Hulshorst had ze haar eerste baan. Klas 2, tegenwoordig groep 4. Later nam ze een baan aan in Enumatil. Maar de school kromp en als laatste binnenkomer ga je er het eerste uit. Ze trouwde met Jan. Het schooljuf zijn heeft ze met ongelooflijk veel plezier gedaan. Het bestuur in Drachten, haar volgende school, wilde haar heel graag benoemen en dat is gelukt. Dit bestuur was ook behulpzaam bij het krijgen van een woning. Wanneer een onderwijzeres ging trouwen, dan werd ze ontslagen. Ongelooflijk, maar destijds was dat de gebruikelijke gang van zaken. Desondanks verzocht het schoolbestuur haar na haar trouwen nog wel tijdelijk als invalkracht te willen blijven werken, omdat er toen iemand ziek was en er geen vervanging beschikbaar was. Toen de kinderen kwamen heeft ze een aantal jaren niet gewerkt, maar na verloop van tijd begon het toch weer te kriebelen. Toen de jongste 14 was is ze als herintreder gaan werken, eerst in Kootstertille en daarna in Dokkum. Na verloop van tijd ging ze kwakkelen met haar gezondheid. Ze was vroeger, toen de kinderen klein waren, aan een hernia geopereerd en ze liep daarbij een ziekenhuisbacterie op. Dat is altijd een zwakke plek gebleven. In 2009 kreeg Joke problemen met het zien. Er werd een staaroperatie uitgevoerd, maar daarmee waren de moeilijkheden helaas niet voorbij. Nader onderzoek wees uit dat er ook sprake was van glaucoom, een te hoge druk in de oogbol. Maar dat was nóg niet alles. De diagnose was ook: slechte hoornvliezen. Joke werd doorverwezen naar het Academisch Ziekenhuis in Groningen. Er zijn talloze onderzoeken geweest en diverse behandelingen, onder andere het plaatsen van drains in de ogen en een hoornvliestransplantatie voor het linker oog. Daarmee heeft ze nu een gezichtsveld van één-vierde, met ook één-vierde deel zicht. Met haar rechteroog heeft ze nog een half gezichtsveld en ziet ze heel wazig. Nu is ze dagelijks in de weer met een diversiteit aan oogdruppels. Daarmee probeert men het verslechteringsproces zo veel mogelijk te stabiliseren en vertragen. Om de twee-en-half uur druppelt ze voor het hoornvlies en drie keer per dag voor glaucoom. Er wordt elk jaar nog een blikveldonderzoek gedaan en twee keer per jaar staat een controleconsult in Groningen op het programma. Het gaat bij Joke om een genetisch bepaalde agressieve progressieve oogziekte. Haar vader had ook slechte ogen. Daar werd toen niet zoveel aandacht aan gegeven. Haar kinderen worden nu ook regelmatig gecontroleerd.
Jan werkte toen hij Joke leerde kennen bij een metaalbedrijf in Ten Post. De eigenaar van dat bedrijf was de vader van Tineke Schuurman. Tineke woont samen met haar man Peter in Dalfsen. Ze zijn ook lid van de NCB. Deze bijzonderheid ontdekten ze toen ze met elkaar als twee echtparen in gesprek raakten op een van de bijeenkomsten in Ermelo. Bij de organisatie van de bijeenkomsten van de Afdeling Oost in Dalfsen hebben ze nu regelmatig contact. Grappig, hoe klein de wereld soms kan zijn. Later werd Jan conciërge bij de Friese Poort. Deze instelling voor middelbaar beroepsonderwijs, is in de loop der jaren totaal veranderd. Het ging van de ene fusie naar de volgende. Inmiddels is het een ROC-college, met vele vestigingen voor dag- en avondonderwijs in meerdere provincies en omstreeks 17.000 leerlingen. Jan heeft in vijf verschillende gebouwen gewerkt, gedurende een tijdsbestek van 33 jaar. Hij wordt in Drachten nog regelmatig herkend door oud-leerlingen en oud-collega’s en vaak ontstaat er dan een spontaan praatje. Jan moet wel op een gezonde leefstijl letten in verband met diabetes. Maar hij kan allerlei dagelijkse taken nog uitstekend uitvoeren. Vijf jaar geleden is het kantje boord geweest. Toen heeft Jan een zware nieroperatie ondergaan, waarbij een kwaadaardige tumor is verwijderd en de nier gehalveerd. Daarbij heeft hij veel complicaties gehad. Tien jaar blijft hij onder controle staan. Ze zijn heel dankbaar, dat het nog steeds goed gaat. Jan fietst graag door Drachten om boodschappen te doen, onderhoudt de voor- en achtertuin en onvermijdelijk: hij verleent assistentie in de huishouding en hij is het extra paar ogen voor Joke. Samen wandelen ze graag door het park of gaan ze wandelen in het bos. Jan heeft wel staaroperaties achter de rug en in verband met zijn diabetes wordt ook het gezichtsvermogen secuur in de gaten gehouden. Joke geniet enorm van haar luisterboeken. Als de cd wel eens vastloopt, dan prutst ze net zo lang tot ie weer losschiet. Met een draadje wordt de cd er soms uit gepeuterd. Pas in 2024 staat er een nieuwe Daisy-speler in de planning. Zo zijn nu eenmaal de regels van de ziektekostenverzekering. Het luisteren kan ook via de Webbox , Smartfoon en de I-pad. Daarop beluistert ze ook het nieuws, de krant en de Bijbel. Bij al deze technische mogelijkheden biedt Bartiméus (of Visio) gerichte ondersteuning. Onderschat niet wat de opeenvolgende versies van Windows voor een impact hebben. De interviewers onderschrijven dit. In eerdere vraaggesprekken kwam dit ook naar voren. Gelukkig kan Bartiméus (of Visio) gericht hulp verlenen en dan adviseert men met betrekking tot alle vragen die er zijn op het gebied van ict, communicatie en aanpassingen in het dagelijkse leven.
Joke heeft nog een grote hobby, waar ze erg van geniet: schilderen! Eén keer per maand gaat ze naar Leeuwarden om met een clubje mensen die ook slechtziend zijn, te schilderen. Ook thuis is ze in de weer met verf en kwasten.
Joke is ook al jaren, een middag in de maand, betrokken bij het Oogcafé ‘It Lytse Sicht’ in Drachten, waar mensen met een visuele beperking elkaar ontmoeten met koffie/thee met iets lekkers en vaak met een gastspreker bijvoorbeeld een brandweerman, politieagent, een natuurliefhebber enzovoort. Joke is het contactpunt en Jan gaat altijd mee voor assistentie en begeleiding.
Joke en Jan zijn benieuwd of er reacties komen op het interview. Bel daarvoor met ons kantoor in Zwolle.
Hennie en Frits Prins, interview