Deel 13 – 100 jaar geschiedschrijving

Mevrouw A. C. Diepenhorst – de Gaay Fortman

Mevrouw A. C. Diepenhorst – de Gaay Fortman heeft een belangrijke plaats ingenomen in de christelijke organisaties in ons land in de eerste helft van de vorige eeuw. Wie is deze mevrouw Diepenhorst?
Mevrouw Diepenhorst wordt op 2 juni 1880 in Vlissingen geboren in het gezin van ds. N. A. de Gaay Fortman. Als vier jarig meisje verhuist zij met haar ouders naar Amsterdam waar haar vader pastoraal bewogen en sociaal betrokken zijn werk doet. Zijn daadwerkelijke hulp aan de vele armen in zijn gemeente valt menigeen op. Wanneer in 1887 de “Johannesstichting” een christelijk toevluchtsoord voor verstotenen en hulpbehoevenden een beroep op hem doen is hij daarvan tot zijn overlijden in 1927 voorzitter. De sociale bewogenheid wordt mevrouw Diepenhorst in haar ouderlijk gezin voorgeleefd en het wordt ook haar levenspatroon. Na een opleiding voor onderwijzeres trouwt ze in 1905 met de eerste hoogleraar economie aan de Vrije Universiteit en tevens Eerste Kamerlid voor de Anti Revolutionaire Partij prof. P. A. Diepenhorst.

Mevrouw Diepenhorst is actief in verschillende vrouwenorganisaties. Op het tweede christelijk Sociaal Congres in 1919 – in de moeilijke tijd net na de 1e wereldoorlog – houdt ze een indrukwekkend pleidooi voor de oprichting van een op de maatschappij gerichte algemeen christelijke vrouwenorganisatie. Nog datzelfde jaar wordt de Nederlandsche Christen Vrouwenbond (NCVB) opgericht en is zij daarvan jarenlang bestuurslid en publiciste en hoofdredactrice van het bondsorgaan “De Christenvrouw”.  

Ook in de Nederlandsche Vereeniging ter behartiging van de belangen van jonge Meisjes is mevrouw Diepenhorst jarenlang actief. Als hoofdbestuurslid geeft ze leiding aan deze vereniging en biedt ze jonge vrouwen in de maalstroom van de urbanisatie de helpende hand.

En zoals we al weten is mevrouw Diepenhorst ook nauw betrokken bij het werk van en voor blinden. Ze is een van de oprichters van de Christelijke Blinden Bibliotheek, van Bartiméus en van Sonneheerdt. Voor de oprichting van de Nederlandse Christelijke Blindenbond is mevrouw Diepenhorst de initiatiefneemster en zo ontstaat op 12 april 1924 de Nederlandsche Christelijke Blindenbond. Tijdens de viering van het 30-jarig bestaan van de NCB houdt ze in de Koningszaal van Artis in Amsterdam de feestrede en haalt dan diverse herinneringen op. Geen wonder dat 10 jaar later de voorzitter van de Nederlandse Christelijke Blindenbond uitspreekt dat door de voorbereiding en de oprichting van de NCB en de vele inspanningen daarna, de naam van mevrouw Diepenhorst – de Gaay Fortman voor altijd aan de NCB verbonden zal blijven.

Bij haar afscheid van het blindenwerk vertelt mevrouw Diepenhorst hoe ze hierbij betrokken is geraakt. Door haar meeleven met blinden ziet ze de grote afhankelijkheid van blinden en hun vaak grote armoede en ongekende eenzaamheid. Dat gold de blinden in de stad maar in nog sterkere mate de blinden op het platteland. Ze zag ook dat opgeleide blinde leerlingen met verwachtingen naar huis gingen maar thuis vaak teleurgesteld werden omdat daar geen passend werk of zelfs helemaal geen werk was om in het eigen onderhoud te voorzien. Alleen de opleiding, vaak boven het kennisniveau en het milieu van het eigen gezin, bleek geen passende oplossing te zijn. Daarom zette mevrouw Diepenhorst zich ook in voor werkgelegenheid en een volwaardige maatschappelijke positie van blinden.

Haar vele inspanningen werden ook door de overheid gezien én gewaardeerd. In 1951 komt de staatssecretaris van Sociale Zaken, mr. dr. A. A. van Rhijn naar Sonneheerdt om mevrouw Diepenhorst koninklijk te onderscheiding met de benoeming van Ridder in de Orde van Oranje-Nassau voor al haar verdiensten in de blindenzorg. Met die onderscheiding wordt mevrouw A. C. Diepenhorst – de Gaay Fortman geëerd maar ook de instellingen die ze met haar gaven mocht dienen.